Oto idą dni – mówi Bóg – że zawrę z domem izraelskim i z domem judzkim nowe przymierze. Nie takie przymierze, jakie zawarłem z ich ojcami w dniu, gdy ich ująłem za rękę, aby ich wyprowadzić z ziemi egipskiej, które to przymierze oni zerwali, chociaż Ja byłem ich Bogiem – mówi Bóg – Lecz takie przymierze zawrę z domem izraelskim po tych dniach, mówi Bóg: Złożę mój zakon w ich wnętrzu i wypiszę go na ich sercu. Ja będę ich Bogiem, a oni będą moim ludem. I już nie będą siebie nawzajem pouczać, mówiąc: Poznajcie Boga! Gdyż wszyscy oni znać mnie będą, od najmłodszego do najstarszego z nich – mówi Bóg – odpuszczę bowiem ich winę, a ich grzechu nigdy nie wspomnę. Tak mówi Bóg, który ustanowił słońce, by świeciło w dzień, który wyznaczył księżyc i gwiazdy, by świeciły w nocy, który wzburza morze tak, że szumią jego fale, Bóg Zastępów jego imię: Jeżeli by te prawa miały się zachwiać przede mną – mówi Bóg – to i ród Izraela przestałby być ludem przede mną przez wszystkie dni. Tak mówi Bóg: Jak nie mogą być zmierzone niebiosa w górze i zbadane fundamenty ziemi w dole, tak i Ja nie odrzucę całego potomstwa Izraela mimo wszystko, co uczynili – mówi Bóg.
[Jer 31:31-37]
Nowy testament czy nowe przymierze? Tło historyczne
Do roku 135 n.e. Rzymianie wymordowali większość nauczycieli Mesjańskich, którzy nauczali eklezje czy też zbory Mesjańskie według nauki instrukcji Tory. Rzymskie wojny przeciwko Żydom zniszczyły świątynię. Cały ośrodek religijny oraz centrum władzy będące w Jerozolimie przeniesiono do Rzymu. W eklezjach mesjańskich nastąpiła znacząca przewaga nawróconych z pogan. Brakowało instrukcji Tory. Zaczęło panować ogólne przekonanie, że Bóg odwrócił się już od Żydów i w wiekach od II do IV następowała zmiana warty – goim, nie-Żydzi – zastępują teraz naród Izraela w planie zbawienia. Z czasem wspólnoty składające się często już tylko z pogan ulegały procesowi hellenizacji. Powstawała nowa teologia chrześcijańska oparta na filozofii humanistycznej tworząc podwaliny dla wiary intelektualnej oderwanej od rozumienia hebrajskiego opartego na czynnej praktyce wiary. Świętość została odrzucona a jej miejsce zastępował nurt intelektualny i doktryny zaczerpnięte z praktyk pogańskich.
Ale kto wejrzał w doskonały zakon wolności i trwa w nim, nie jest słuchaczem, który zapomina, lecz wykonawcą; ten będzie błogosławiony w swoim działaniu. [Jak 1:25]
Bo jak ciało bez ducha jest martwe, tak i wiara bez uczynków jest martwa.
[Jak 2:26]
Baczcie, aby was kto nie sprowadził na manowce filozofią i czczym urojeniem, opartym na podaniach ludzkich i na żywiołach świata, a nie na Chrystusie. [Kol 2:8]
W eklezjach mesjańskich zaczęły mieszać się wpływy pogańskie, ideologie i filozofie greckie oraz rzymskie. Pojawiał się synkretyzm religijny. Sobór w Nicei ukonstytuował teorię duchowego Izraela w roku 325 r., gdzie nastąpiły ważne zmiany teologiczne. Została odrzucona literalna interpretacja Biblii – p’szat (dosłowny sens tekstu) – a w to miejsce pojawiła się zasada alegorycznego odczytywania Biblii według Orygenesa, zaś sobory wynosiły się od teraz ponad autorytet Słowa Bożego i uzurpowały sobie władzę do ustanawiania zatwierdzanej przez siebie wykładni Biblii. Hierarcha Kościoła stał teraz na straży wykładni Słowa Bożego. Przemiany historyczne i mentalne w eklezjach spowodowały, że w IV w. teologia duchowego Izraela była już mocno utwierdzona. Zachęcamy do zapoznania się w tym miejscu z artykułem o teologii duchowego Izraela.
Wywrotowe tłumaczenia. Wojna na Słowa
W momencie gdy powstawało pierwsze tłumaczenie Starego Przymierza z hebrajskiego i z aramejskiego na grekę, był to czas gdy teoria duchowego Izraela była już ugruntowana. Tłumaczenia greckie czyli Septuaginta – o której mowa – nie weszły do kanonu Biblii hebrajskiej. Nieco później od roku 382 zaczęła powstawać Wulgata – przekład Biblii na język łaciński. Tłumaczenie zlecił papież Damazy I swojemu przyjacielowi Hieronimowi ze Strydonu. Nowe tłumaczenie z greki i hebrajskiego miało być lepszą, ujednoliconą wersją dla Kościoła. Hieronim korzystał z tłumaczenia Orygenesa. Przekład nazywany był „heretyckim”, „wywrotowym” i „bezbożnym” z powodu licznych błędów w tłumaczeniach. Jednak ze względu na wysoką jakość tłumaczenia stopniowo zyskiwał na uznaniu. Wulgata w całej swojej historii miała wielu krytyków, ale pomimo tego była najważniejszym tekstem dla średniowiecznej Europy Zachodniej, a także wywarła niemały wpływ na nowożytność. Przez ponad tysiąc lat, aż po wiek XX, była podstawowym tekstem Kościoła zachodniego, a do XXI wieku zachowało się ponad 8 tysięcy jej rękopisów.
W księdze Jeremiasza Bóg złożył obietnicę, że zawrze Nowe Przymierze (Księga Jeremiasza 31:31-33). Wyraz b’rit mila (przymierze cięte, przymierze obrzezania) tutaj Hieronim przetłumaczył poprawnie ale w liście do Hebrajczyków rozdział 8, wersety 6-9, wersety będące kopią tych z Jeremiasza – następuje tu zniekształcenie kontekstu. W Wulgacie mamy mowę o Nowym Testamencie z domem Judy. W Księdze Jeremiasza zastosowano poprawne tłumaczenie z wyrazu diatheke (przymierze cięte) zaś w Liście do Hebrajczyków gdzie mamy ten sam wyraz został już zmieniony na inny czyli testamentum. W Septuagincie słowo diatheke pojawia się ponad 300 razy – zaś tutaj zastosowano celowo inny wyraz. Słowo testament nie ma miejsca zarówno w tekście greckim jak i hebrajskim – ta fraza w tym kontekście nie oznacza niczego – testament to po prostu ostatnia wola zmarłego. Różnica w słowie przymierze jest zasadnicza ponieważ odnosi się do zawarcia umowy pomiędzy dwoma żyjącymi stronami gdzie jedna ze stron jest stroną inicjującą, stroną silniejszą. Słowo testament nie może oddać w poprawny sposób charakteru biblijnego wyrazu przymierze.
Trawa usycha, kwiat więdnie, ale słowo Boga naszego trwa na wieki.
[Iz 40,8]
Pomimo, iż pisma Starego Przymierza są wciąż aktualne, tłumaczenie Hieronima sprawia wrażenie aktualności już tylko Nowego Przymierza. Takie tłumaczenie sprawia iluzję, jakoby nastąpiła zmiana w Pismach natchnionych a przecież gdy Apostołowie głosili Słowo Boże to tylko w oparciu o Tanach – pisma hebrajskie – nie było wtedy innego nowszego pisma. Została wprowadzona zmiana myślenia, która wskazywała na stosowanie się do praw nakazanych przez hierarchów kościoła z tworzącym się centrum w Rzymie a nie przez Boga.
A naznaczywszy mu dzień, zeszli się u niego w jego mieszkaniu jeszcze liczniej, a on im wyłuszczał sprawę od rana aż do wieczora, składał świadectwo o Królestwie Bożym i przekonywał ich o Jezusie w oparciu o zakon Mojżesza oraz proroków.
[Dz 28:23]
Daleko idące zmiany a prawda
Konsekwencje tamtych zmian w tłumaczeniach przetrwały po dziś dzień, co oznacza, że ich wpływ miał ogromne znaczenie na kształtowanie się nurtu teologicznego kościoła. Przeciwnik Boży wykorzystał teologów kościoła do fałszowania Słowa Bożego, co przyniosło znaczne reperkusje zarówno teologiczne jak i historyczne. Przede wszystkim został zatuszowany fakt zawarcia przymierza Boga z Izraelem a w konsekwencji ukryta została wierność Boga wobec fizycznego, niewiernego Izraela.
Nawet cały Izrael przekroczył twój zakon i odwrócił się, by nie słuchać twojego głosu. Dlatego rozlała się nad nami klątwa i przysięga, zapisana w zakonie Mojżesza, sługi Bożego, bo zgrzeszyliśmy przeciwko niemu. Przeto spełnił swoje słowo, które wypowiedział przeciwko nam i przeciwko naszym sędziom, którzy nas sądzili, że ześle na nas wielkie nieszczęście, gdyż pod całym niebem nie wydarzyło się to, co się stało w Jeruzalemie. Jak napisano w zakonie Mojżesza, spadło na nas wszelkie nieszczęście; my jednak nie ubłagaliśmy Najwyższego, naszego Boga, odwracając się od naszych win i bacząc na twoją prawdę. [Dn 9:11-13]
I rzekł Najwyższy do mnie: Istnieje sprzysiężenie między mężami judzkimi i mieszkańcami Jeruzalemu, że zawrócili do win swoich praojców, którzy nie chcieli słuchać moich słów, lecz poszli za cudzymi bogami, aby im służyć; i zerwał dom izraelski i dom judzki moje przymierze, które zawarłem z ich ojcami.
[Jer 11:9-10]
Dlatego nie bój się ty, mój sługo, Jakubie – mówi Najwyższy – i nie trwóż się, Izraelu, gdyż oto wybawię cię z daleka, a twoje potomstwo z ziemi ich wygnania. I wróci Jakub, i będzie żył w spokoju i beztrosko, i nikt go nie będzie straszył. Gdyż Ja jestem z tobą – mówi Najwyższy – aby cię wybawić. Albowiem wygubię wszystkie narody, między którymi cię rozproszyłem, lecz ciebie nie wygubię; będę cię karał według prawa, lecz cię nie zostawię całkiem bez kary. [Jer 30:10-11]
Tak mówi Najwyższy: Znalazł łaskę w pustyni naród, który uniknął miecza, Izrael, gdy wędrował do miejsca swojego odpoczynku. Z daleka ukazał mu się Najwyższy: Miłością wieczną umiłowałem cię, dlatego tak długo okazywałem ci łaskę. Znowu cię odbuduję i będziesz odbudowana, panno izraelska, znowu przyozdobisz się w swoje bębenki i wyjdziesz w korowodzie weselących się. [Jer 31:2-4]
Oto idą dni – mówi Najwyższy – że zawrę z domem izraelskim i z domem judzkim nowe przymierze. Nie takie przymierze, jakie zawarłem z ich ojcami w dniu, gdy ich ująłem za rękę, aby ich wyprowadzić z ziemi egipskiej, które to przymierze oni zerwali, chociaż Ja byłem ich Władcą – mówi Najwyższy – Lecz takie przymierze zawrę z domem izraelskim po tych dniach, mówi Najwyższy: Złożę mój zakon w ich wnętrzu i wypiszę go na ich sercu. Ja będę ich Bogiem, a oni będą moim ludem. [Jer 31:31-33]
Teologowie ignorują treść zawartą w Nowym Przymierzu. Użyte słowo testament w odniesieniu do Starego i do Nowego Przymierza wskazuje na jakiś sztuczny konflikt pomiędzy nimi i narzuca wyobrażenie, iż znaczna część słowa Bożego należy już do przeszłości i jest nieaktualna.
Takie tłumaczenie pokazuje jakoby Bóg odrzucił Izraela a tymczasem Nowe Przymierze jest deklaracją odnowienia Izraela, deklaracją zapowiedzianą przez proroków. Krew przelana na Golgocie przez Jeszua Mesjasza – krew niewinnej i czystej ofiary – przypieczętowuje przymierze z Izraelem. Błogosławieństwem tego przymierza jest darowanie win, przebaczenie grzechów zaś dyspozycją prawną zapisanie Tory na sercach i umysłach ludu Bożego.
Chodźcie więc, a będziemy się prawować – mówi Najwyższy! Choć wasze grzechy będą czerwone jak szkarłat, jak śnieg zbieleją; choć będą czerwone jak purpura, staną się białe jak wełna.
[Iz 1:18]
Ten błędny przekaz znalazł również miejsce m.in. w innym przekładzie Biblii znanym jako Przekład Jakuba Wujka, który powstał na zlecenie Kościoła Rzymskokatolickiego. Chociażby w Liście do Hebrajczyków 9:15-18 – pada znowu słowo testamentum – nadając ten sam błędny kontekst co poprzednicy. Znika poprawne oddanie istoty przymierza między Bogiem a Izraelem jak i pojawia się oddzielenie i niespójność pomiędzy Starym i Nowym Przymierzem w Biblii. To samo tłumaczenie zostało przeniesione również w tłumaczeniu Biblii Gdańskiej a później powielone w nowszych wydaniach (Nowa Biblia Gdańska, Uwspółcześniona Biblia Gdańska).
Kolejne błędne tłumaczenia znalazły się w Liście do Hebrajczyków i w Liście do Galatów, w większości dzisiejszych tłumaczeń wyłączając King James Version i przekład Toruński. Ponownie zamiast słowa diatheke jest wstawione słowo testament co zupełnie zmienia kontekst względem oryginału. W niektórych przekładach (Biblia Gdańska, American Standard Version, Biblia Tysiąclecia) w wersecie 17 trzeciego rozdziału Listu do Galatów występuje słowo przymierze, mimo iż dwa wersety wcześniej użyte zostało słowo testament. Apostoł Paweł odnosi się tutaj do Przymierza a nie do Testamentu jak chcieli to ująć tłumacze.
To zaś mówię: Przymierza uprzednio przez Boga w Chrystusie uprawomocnionego nie unieważniły po czterystu trzydziestu latach ustalone zasady, by przez to podważyć obietnicę.
[Gal 3:17]
Podsumowując w Biblii nie występuje zarówno stwierdzenie nowy jak i stary testament – nie ma w ogóle takiego podziału. Ten błąd w tłumaczeniach stał się pożywką dla wielu niebiblijnych teologii a także zaowocował bolesnymi wydarzeniami w historii prowadząc wielu ludzi do niemożności poznania prawdy.
Testament to nie przymierze
Jeszua Mesjasz jest pośrednikiem przymierza pomiędzy Bogiem a ludźmi, nie zaś testamentu (Iz 42:6; 49:8, Hebr 8:6; 9:15). W obu przymierzach jedną stroną jest Bóg a drugą stroną jest naród Izraelski. Testament nie spełnia nic z powyższego. Przymierze jest zawierane między obiema stronami – nie jest to zatem jednostronna deklaracja jak w przypadku testamentu. Po za tym, krew Jeszua Mesjasza przypieczętować może tylko fakt zawarcia przymierza a nie testamentu. Te dwie definicje wykluczają się nawzajem. Ich istota jest zupełnie odmienna i jedno nie może być zastąpione drugim.
Niestety wypuszczony jeden błąd na światło dzienne został przyjęty i powielany wielokrotnie odnosząc się do Testamentu a nie do Przymierza. W systemie, który odrzucał Izraela i propagował zastąpienie go przez Kościół, ten proces był już dużo prostszy i mógł przebiegać bez większych zakłóceń. System, który był zbudowany na nienawiści do Żydów i wymagał od swoich wiernych antysemityzmu. Ten błąd to błąd fundamentalny, problem, który niesie wrażenie wewnętrznej sprzeczności w Biblii. Powstała iluzja, że istnieje odrębne prawo dla Izraela i odrębne prawo dla chrześcijan a przecież w Biblii nie ma o tym mowy. Zarówno Żyd jak i poganin mogą przystąpić do Nowego Przymierza na tych samych zasadach ustalonych przez Boga. Ta sama ewangelia jest zarówno dla Żyda jak i dla Greka.
Przeciwnikowi Bożemu zależy na okłamaniu każdego człowieka, żeby go nie wszczepić w drzewo oliwne Izraela i pozbawić go życia wiecznego a przecież obietnice w Nowym Przymierzu są zawarte również dla pogan. Każdy z goim, który uzna Jeszua z Nazaretu za Mesjasza ma prawo mieć udział w Nowym Przymierzu. Pierwsze warunki dla pogan są zawarte w Dziejach apostolskich 15:19-21. Nowe Przymierze ogłasza Bożą wierność pomimo niewierności Izraela a także poza fizycznym i etnicznym Izraelem udziela łaski tym wszystkim z pogan, którzy uznają Jeszua z Nazaretu za Mesjasza.
Szymon opowiedział, jak to Bóg pierwszy zatroszczył się o to, aby spomiędzy pogan wybrać lud dla imienia swego. A z tym zgadzają się słowa proroków, jak napisano: Potem powrócę i odbuduję upadły przybytek Dawida, I odbuduję jego ruiny i podźwignę go, Aby pozostali ludzie szukali Najwyższego, A także wszyscy poganie, nad którymi wezwane zostało imię moje, mówi Najwyższy, który to czyni; Znane to jest od wieków. Dlatego sądzę, że nie należy czynić trudności tym spośród pogan, którzy nawracają się do Boga, Ale polecić im, żeby się wstrzymywali od rzeczy splugawionych przez bałwany, od nierządu, od tego, co zadławione, i od krwi. Mojżesz bowiem od dawien dawna ma po miastach takich, którzy go opowiadają, gdyż czyta się go w synagogach w każdy szabat. [Dz 15:14-21]
A w następny szabat zebrało się prawie całe miasto, aby słuchać Słowa Bożego. A gdy Żydzi ujrzeli tłumy, ogarnęła ich zazdrość, i bluźniąc sprzeciwiali się temu, co mówił Paweł. Wtedy Paweł i Barnaba odpowiedzieli odważnie i rzekli: Wam to najpierw miało być opowiadane Słowo Boże, skoro jednak je odrzucacie i uważacie się za niegodnych życia wiecznego, przeto zwracamy się do pogan. Tak bowiem nakazał nam Najwyższy: Ustanowiłem cię światłością dla pogan, Abyś był zbawieniem aż po krańce ziemi. Poganie słysząc to, radowali się i wielbili Słowo Pańskie, a wszyscy ci, którzy byli przeznaczeni do życia wiecznego, uwierzyli. [Dz 13:44-49]
Bóg nie odrzucił swego ludu – Izraela – to tylko ludzie fałszujący Biblię ukryli ten fakt i przywłaszczyli sobie przymierze zakrywając fakt wierności Boga pomimo niewierności Izraela.
Pytam więc: Czy Bóg odrzucił swój lud? Bynajmniej. Przecież i ja jestem Izraelitą, z potomstwa Abrahama, z pokolenia Beniamina. Nie odrzucił Bóg swego ludu, który uprzednio sobie upatrzył. Albo czy nie wiecie, co mówi Pismo o Eliaszu, jak się uskarża przed Bogiem na Izraela: Najwyższy, proroków twoich pozabijali, ołtarze twoje poburzyli; i zostałem tylko ja sam, lecz i na moje życie nastają. Ale co mu mówi wyrocznia Boża? Zostawiłem sobie siedem tysięcy mężów, którzy nie zgięli kolan przed Baalem. Podobnie i obecnie pozostała resztka według wyboru łaski. A jeśli z łaski, to już nie z uczynków, bo inaczej łaska nie byłaby już łaską. Cóż więc? Czego Izrael szukał, tego nie osiągnął, ale wybrani osiągnęli; pozostali zaś ulegli zatwardziałości, Jak napisano: Zesłał Bóg na nich ducha znieczulenia, dał im oczy, które nie widzą, i uszy, które nie słyszą, aż do dnia dzisiejszego. A Dawid powiada: Niechaj stół ich stanie się dla nich sidłem i siecią, i zgorszeniem, i zapłatą; Niech zaćmią się ich oczy, aby nie widzieli, a grzbiet ich pochyl na zawsze. Mówię tedy: Czy się potknęli, aby upaść? Bynajmniej. Wszak wskutek ich upadku zbawienie doszło do pogan, aby w nich wzbudzić zawiść. Bo jeśli ich upadek stał się bogactwem świata, a ich porażka bogactwem pogan, to o ileż bardziej ich pełnia? [Rz 11:1-12]
Teraz zaś objął o tyle znakomitszą służbę, o ile lepszego przymierza jest pośrednikiem, które ustanowione zostało w oparciu o lepsze obietnice. Gdyby bowiem pierwsze przymierze było bez braków, nie szukanoby miejsca na drugie. Albowiem ganiąc ich, mówi: Oto idą dni, mówi Najwyższy, a zawrę z domem Izraela i z domem Judy przymierze nowe. Nie takie przymierze, jakie zawarłem z ich ojcami w dniu, gdym ujął ich za rękę, aby ich wyprowadzić z ziemi egipskiej; ponieważ oni nie wytrwali w moim przymierzu, przeto Ja nie troszczyłem się o nich, mówi Najwyższy. Takie zaś jest przymierze, które zawrę z domem Izraela po upływie owych dni, mówi Najwyższy: Prawa moje włożę w ich umysły i na sercach ich wypiszę je, i będę im Bogiem, a oni będą mi ludem. I nikt nie będzie uczył swego ziomka ani też swego brata, mówiąc: Poznaj Najwyższego, bo wszyscy mnie znać będą od najmniejszego aż do największego z nich. Gdyż łaskawy będę na nieprawości ich, a grzechów ich nie wspomnę więcej. [Hbr 8:6-12]
Zapytaj się dawnych czasów [Izraelu], które były przed tobą od dnia, kiedy stworzył Bóg na ziemi człowieka, i od krańca aż po kraniec niebios, czy stało się już coś tak wielkiego albo czy słyszano kiedy o czymś podobnym? Czy kiedykolwiek jakiś lud słyszał głos Boga przemawiającego spośród ognia, jak ty słyszałeś, i pozostał żywy? Albo czy spróbował jakiś bóg przyjść i wziąć sobie jakiś naród spośród innego narodu przez doświadczenia, znaki i cuda oraz przez wojnę, ręką możną i wyciągniętym ramieniem, przez wielkie i straszne czyny, jak to wszystko, co Najwyższy, wasz Bóg, na oczach twoich uczynił dla was w Egipcie? Tobie to ukazano, abyś poznał, że Najwyższy jest Bogiem. Oprócz niego nie ma innego. Z nieba dał ci słyszeć swój głos, aby cię utrzymać w karności, a na ziemi ukazał ci swój wielki ogień, i słyszałeś jego słowa spośród ognia. A ponieważ umiłował twoich ojców i wybrał po nich ich potomstwo, więc osobiście wyprowadził cię wielką swoją mocą z Egiptu, aby wypędzić przed tobą narody większe i mocniejsze od ciebie, a ciebie zaprowadzić do ich ziemi i dać ci ją w posiadanie, jak to jest dzisiaj. Dowiedz się tedy dzisiaj i weź to sobie do serca, że Najwyższy jest Bogiem na niebie w górze i na ziemi w dole, nie ma innego! Przestrzegaj zatem ustaw jego i przykazań, które ja tobie dziś nakazuję, aby dobrze było tobie i twoim synom po tobie i abyś długo żył na ziemi, którą Najwyższy, twój Bóg, daje ci po wszystkie dni. [5 Mj 4:32-40]
